رفت بالا؟ امروز چنده؟ ده تومن؟ پونزده تومن؟ یورو چند؟ نمیاد پایین؟

این جملات تکراری و دلهره‌آور را هرکدوم از ما می‌شنویم، نوسانات ارزی که اجازه نمیده برنامه‌‍ریزی دقیقی داشته باشیم و خب بدون برنامه‌ریزی منسجم، کارها نتایج خوبی نداره. در این مقاله سعی می‌کنیم ابتدا شرایط فعلی ایران در زمینه‌ی لجستیک و زنجیره تامین و سپس تاثیر نوسانات ارزی رو روی اونها بررسی کنیم. در نهایت با کمک چند صاحب‌نظر، راه حلی موقت برای این مشکل بزرگ ارائه بدیم. با ما همراه باشین.

قبل از هرچیز نگاهی به افزایش نرخ ارز از ابتدا تا کنون باعث میشه تا عمق فاجعه رو بهتر درک کنیم.

جایگاه لجستیک و زنجیره تامین ایران در منطقه

با توجه به گزارش دوسالانه‌ی بانک جهانی که در اون وضعیت لجستیکی کشورها رو بر اساس معیار شاخص عملکرد لجستیکی بررسی میکنه، ایران در بین کشورهای منطقه رتبه 116 رو داره. این در حالیه که کشورهای امارات و قطر به ترتیب رتبه‎های 13 و 30 را به خودشون اختصاص دادن.

شاخص عملکرد لجستیکی یک شاخص چند بعدیه که عملکرد لجستیکی یک کشور رو در شش حوزه مهم بررسی میکنه، این شش حوزه شامل:

1- کارایی فرایندهای ترخیص کالا

2- کیفیت زیرساختهای تجاری و جابجایی

3- سهولت دسترسی به کالاهای مختلف با قیمت رقابتی

4- شایستگی و کیفیت خدمات لجستیکی (متصدیان حمل‌ونقل، -4 کارگزاران یا واسطه‌های گمرک)

5- توانایی در تعقیب و ردیابی کالاهای ارسالی

و بالاخره مناسب بودن زمان تحویل مناسب محموله‌ها به مشتری در زمان برنامه‌ریزی شده یا زمان مورد انتظار میشه

این شش حوزه به صورت توامان عملکرد لجستیکی یک کشور رو نشون میده که در صورت برنامه ریزی و تخصیص بودجه مناسب در این زمینه‎ها شکوفایی و رشد اقتصادی رو در پی داره.

در ادامه به بررسی تاثیرات نرخ ارز بر زیرساخت‎های لجستیکی ایران می‎پردازیم.

ناوگان لجستیک و حمل و نقل، قربانی اصلی نوسانات ارزی

ناوگان حمل و نقل به دلیل وسعت و پراکندگی کشور نقش کلیدی در رفاه و توسعه در زمینه های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی داره. به دلیل نوسانات ارزی و تحریم های اخیر این بخش با مشکلات بسیاری مواجه شده.
کامیوندارانی که به دلیل کافی نبودن دستمزد و گرانی لاستیک و بد عهدی شرکت های باربری و مشکلاتی از این قبیل دست به اعتصاب زده و با این کار ناوگان حمل و نقل کشور رو فلج کردن. هرچند برای جلوگیری از ادامه این وضعیت و بهبود اون، رئیس اتحادیه کامیونداران قول افزایش دستمزد و طرح های حمایتی رو داده. البته پیش از این برای نوسازی و حمایت از ناوگان حمل و نقل کشور وام هایی با بهره 30 درصد داده میشد ولی به خاطر بهره بالا مورد استقبال قرار نگرفت.

زنجیره‎ای فرسوده و ناکارآمد به نام تولید 

همونطور که یک ماشین بدون بنزین نمیتونه حرکت کنه، زنجیره‎ی تولید هم بدون مواد اولیه زمین گیر و از کار افتاده میشه، اتفاقی که این روزها شاهدش هستیم.
عده‎ای بر این باور هستن که تضعیف ارزش پول ملی سبب افزایش صادرات میشه که با این دیدگاه جنبه های دیگه ماجرا رو نادیده میگیرن.
از اونجایی که در زمینه تکنولوژی کشورِ وابسته‎ای هستیم، نوسانات ارزی اخیر در افزایش قیمت نهاده ها و ممنوعیت واردات بی تاثیر نبوده و کار را برای تولید محصولی با قیمت رقابتی نسبت به نمونه خارجی سخت کرده است.

حالا سوالی که مطرح میشه اینه که در این شرایط چیکار میشه کرد؟

به تازگی مفهومی با عنوان ” لجستیک سبز” برای کاهش استفاده از منابع طبیعی و حفظ محیط زیست و ارزش گذاری بیشتر به مشتریان به شاخص های عملکرد لجستیک اضافه شده.
به زبان ساده‌تر:

لجستیک سبز میگه که هرچقدر کشوری در زمینه منابع طبیعی غنی باشه نقش سیاست ها و تصمیمات گرفته شده از سوی مدیران اهمیتش خیلی بیشتره.

همونطور که گفته شد کشوری مثل امارات با وجود منابع کمتری که نسبت به ایران داره از جایگاه لجستیکی خیلی بهتری برخورداره. تصویر زیر سه پایه اصلی لجستیک سبز رو نشون میده:

با در نظر داشتن این گزارش و مشکلات گفته شده، با نگاهی به نقاط ضعف و قوت زیرساخت‌های لجستیکی کشور و بررسی پروسه‌ها و عوامل تسهیل تجارت، خودکارسازی عملیات، مدرن‌سازی و مدیریت نهادهای مرزی و کارهایی از این قبیل میشه به سمت بهبود شرایط و افزایش سهم لجستیکی ایران در منطقه گام برداشت. با رشد جایگاه لجستیکی و بهبود فرآیندهای لجستیک و زنجیره تامین رشد و شکوفایی بالایی در تمامی عرصه‌ها رو شاهد خواهیم بود.